“Gebaren geven jonge kinderen een stem nog vóór ze kunnen praten.”
“Hij blijft maar huilen… ik weet niet wat hij wil.”
Herkenbaar? Voor veel pedagogisch professionals is het dagelijkse realiteit: jonge kinderen die wél iets duidelijk willen maken, maar de woorden nog niet hebben om dat te doen.
Baby’s en peuters begrijpen vaak al veel meer dan ze kunnen zeggen. Ze willen meedoen, iets vragen, ergens op reageren, maar hun mond werkt nog niet mee. De frustratie die dat oproept, voel je aan alles: een driftbui, huilen en woede. Niet omdat het kind ‘lastig’ is, maar omdat het zich niet begrepen voelt.
“Gedrag is vaak gewoon een boodschap zonder woorden.”
De communicatiekloof
Tussen ongeveer zes maanden en twee jaar groeit het verschil tussen wat kinderen begrijpen en wat ze kunnen zeggen. Juist in deze periode ontstaan veel misverstanden.
Een kind dat zich niet verstaan voelt, kan heftig reageren – met boosheid, verdriet of terugtrekgedrag. Dit heeft niet alleen impact op het kind zelf, maar ook op de sfeer in de groep. Andere kinderen raken van slag, het ritme wordt verstoord en jij als professional staat ineens voor een complexe puzzel: wat is er aan de hand, en hoe krijg je weer rust?
Een kind wil bijvoorbeeld aangeven dat het dorst heeft, iets wil herhalen of pijn voelt. Maar zonder woorden blijft dat verlangen hangen in geluiden of gedrag – met frustratie aan beide kanten.
Een gebaar zegt soms meer dan een woord
Wat als je die kloof kunt overbruggen met je handen?
Kinderen kunnen al vanaf 6 maanden doelgericht gebaren maken, ruim vóór hun eerste woordjes.
Baby- en kindergebaren zijn eenvoudige, visueel herkenbare gebaren die je gebruikt naast je gesproken taal. Denk aan: slapen, melk, mama, nog een keer, klaar. Je zegt het woord én maakt tegelijk het gebaar. Zo geef je betekenis aan beeld én klank – precies zoals jonge kinderen leren.
De kracht van beeldtaal
Tot een jaar of vier denken kinderen vooral in beelden. De rechterhersenhelft – die beeld, muziek en beweging verwerkt – is dan dominant. Gebaren sluiten hier naadloos op aan.
“Door te gebaren met je handen, geef je woorden betekenis die kinderen kunnen zien.”
Wat levert het op?
Kinderen voelen zich eerder begrepen
Minder frustraties, huilbuien en drift
Meer rust in de groep
Jij kunt sneller reageren op signalen
Boost voor de taalontwikkeling
Wat kun je nu al doen?
Begin klein. Kies drie basisgebaren zoals mama/papa, opruimen en klaar.
Gebruik het gebaar altijd samen met het woord. Herhaling is de sleutel.
Zet gebaren in tijdens herkenbare momenten zoals eten, spelen of naar bed gaan.
Je hoeft niet alles in één keer te doen. Door consequent een paar gebaren te gebruiken, leg je de basis voor meer rust, begrip en verbinding.
Je hoeft geen gebarentaal te beheersen. Het gaat erom dat je contact maakt.
Tot slot
Als een jong kind zich nog niet kan uitdrukken in woorden, ben jij de tolk. Met je stem, je gebaren, je aandacht. Je hoeft geen expert te zijn: het begint met kleine stappen. Eén gebaar, één moment van contact kan al het verschil maken.
Kleine gebaren maken grote verschillen.
Meer weten over baby- en kindergebaren?
In SummerSchool 2025 vind je een gloednieuwe module die hier dieper op ingaat – bomvol praktische voorbeelden, filmpjes en tips om direct toe te passen in jouw groep. En dat is nog maar één van de zes nieuwe specials die je deze zomer kunt volgen.
Doe mee met SummerSchool 2025, waar duizenden pedagogisch professionals je voorgingen. Ontdek, leer en laat je inspireren – op jouw moment, in jouw tempo.
